Waarom Drenthe vasthoudt aan groenblauwe dooradering, ook nu Den Haag afhaakt

Een rebelse keuze voor het landschap

Tegen deze achtergrond ontstaat de noodzaak om landschappelijke structuren te herstellen – ook al is er vanuit het Rijk op dit moment geen expliciete wettelijke opdracht meer. In het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) werd aanvankelijk een duidelijke doelstelling geformuleerd: 10% groenblauwe dooradering in het landelijk gebied. Deze opdracht lag er dus al. Echter, na de aantreding van het nieuwe kabinet is deze doelstelling door het Rijk weer ingetrokken.

Toch besloot de Provincie Drenthe om de ontwikkeling van een eigen handboek voort te zetten. Niet omdat het wettelijk moest, maar juist daarom: als bewuste keuze, misschien zelfs als een ‘rebelse’ daad. Voor Drenthe is het landschap immers van grote waarde. Juist nu landelijke kaders ontbreken, neemt de provincie haar verantwoordelijkheid en zet zij in op instrumenten die bijdragen aan een rijkere biodiversiteit, een veerkrachtiger natuur en een herkenbaar Drents landschap.

Gebiedsgerichte aanpak vraagt om een gebiedseigen handboek

Hoewel er landelijk een handboek Groenblauwe Dooradering (GBDA) beschikbaar is, sloot dit onvoldoende aan op de specifieke omstandigheden en kenmerken van Drenthe. Daarom ontstond er binnen de provincie een duidelijke behoefte aan een eigen, op maat gemaakt handboek – een instrument dat wél bruikbaar is voor ontwerpers, beleidsmakers, beheerders en andere betrokkenen in de Drentse context.

De opdracht voor het ontwikkelen van dit handboek werd gegund aan LAOS. Zij namen het volledige onderzoekstraject op zich: van het verdiepen in de Drentse cultuurhistorie en ecologische systemen tot het analyseren van landschapstypen en toepassing van de landschapselementen. Met oog voor de regionale identiteit en praktische toepasbaarheid ontwierp LAOS een praktijkgericht, herkenbaar en visueel aantrekkelijk handboek.

Het resultaat is een document dat niet alleen inspireert, maar ook concrete handvatten biedt voor de aanleg en het beheer van landschapselementen – volledig afgestemd op de Drentse situatie. Dankzij de zorgvuldige aanpak van LAOS is een waardevol instrument ontstaan dat helpt bij het versterken van de groenblauwe structuren in de provincie.

Een praktisch, visueel sterk instrument voor ontwerp, aanleg en beheer

Het resultaat is het Handboek Landschapselementen Drenthe. Dit handboek is opgebouwd rondom verschillende landschapstypen met bijbehorende landschapselementen. Per type wordt beschreven welke elementen passend zijn, hoe deze kunnen worden aangelegd en beheerd, en wat hun meerwaarde is voor natuur, landschap en biodiversiteit.

De inzet van staalkaarten biedt visuele voorbeelden en praktische handvatten. Daarnaast bevat het handboek aanbevelingen voor het ontwerpproces, waardoor het niet alleen een naslagwerk is, maar ook een gids voor de inrichting van het buitengebied. Parallel is ook het beschrijvend document voor de Basiskwaliteit Natuur (BKN) ontwikkeld. Dankzij nauwe samenwerking sluiten beide documenten inhoudelijk op elkaar aan.

Momenteel wordt het handboek ook nog verder uitgewerkt, voor een nog bredere doelgroep, tot een herkenbaar en visueel aantrekkelijk eindproduct dat makkelijk toepasbaar is in de praktijk.

Meer dan een handboek: een breed gedragen visie op het Drentse landschap

Het handboek biedt meer dan alleen een technische leidraad. Het is het resultaat van een grondig onderzoeks- en ontwerpproces waarin LAOS alle beschikbare kennis over groenblauwe landschapselementen in Drenthe heeft verzameld, geanalyseerd en vertaald naar de praktijk. Wat dit project bijzonder maakt, is de unieke manier waarop inhoud, ontwerp en samenwerking zijn samengebracht tot één bruikbaar en inspirerend geheel.

Het handboek onderscheidt zich door de koppeling tussen beleid, ontwerp en uitvoering. In een participatief ontwerptraject is het getoetst, aangevuld en verrijkt met de expertise van partijen zoals Agrarische Natuur Drenthe (AND), die het handboek dagelijks zullen toepassen. Hierdoor is een gedeeld en gedragen instrument ontstaan – gebaseerd op praktijkervaring, wetenschappelijke kennis en ontwerpvisie.

Alle voorkomende elementen zijn benoemd, onderzocht en systematisch ingedeeld naar type, verspreiding, oorsprong en samenstelling. Waar komen ze voor? Hoe zien ze eruit? Wat is hun historische en ecologische betekenis? Op basis van literatuuronderzoek en praktijkervaring zijn vervolgens concrete aanwijzingen opgesteld voor aanleg en beheer – en die zijn verbeeld in heldere, visueel aantrekkelijke ontwerp ‘tegels’. Deze geven richting aan vormgeving, maatvoering, structuurniveau en de toepassing in de praktijk.

Door inhoudelijke verdieping toe te voegen aan het landelijke kader – met regionale voorbeelden, toepasbaarheid op meerdere schaalniveaus en duidelijke ontwerpaanwijzingen – laat het handboek zien dat beleid ook anders kan: inspirerend, uitvoerbaar en lokaal verankerd. Om zo te bouwen aan een groene, gezonde en veerkrachtige leefomgeving.